LJN: BP6075, Rechtbank Amsterdam , 464662 / HA ZA 10-2316

Datum uitspraak: 06-10-2010
Inhoudsindicatie: portretrecht Vordering tot o.a. het staken van elke openbaarmaking, verveelvoudiging en verspreiding van het portret van eiser alsmede van een aflevering van een tv-programma van RTL, delen daarvan of beelden daaruit. Vordering worden gedeeltelijk toegewezen. Artikelen 223 Rv en 21 Auteurswet.

Uitspraak vonnis RECHTBANK AMSTERDAM Sector civiel recht zaaknummer / rolnummer: 464662 / HA ZA 10-2316 Vonnis in incident van 6 oktober 2010 in de zaak van [A], h.o.d.n. [B], wonende te --, eiser in de hoofdzaak, eiser in het incident, advocaat mr. J. Veltheer te Amsterdam, tegen 1. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid RTL NEDERLAND B.V., gevestigd te Hilversum, gedaagde in de hoofdzaak, verweerster in het incident, advocaat mr. D.H.S. Donk te Amsterdam, 2. de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid BLUE CIRCLE B.V., gevestigd te Hilversum, gedaagde in de hoofdzaak, verweerster in het incident, advocaat mr. D.H.S. Donk, 3. [C], wonende te --, gedaagde in de hoofdzaak, verweerder in het incident, advocaat mr. D.H.S. Donk, 4. [D], wonende te --, gedaagde in de hoofdzaak, verweerster in het incident, advocaat mr. J.J. Sneller te Amsterdam. Eiser in de hoofdzaak zal hierna [A] worden genoemd. Gedaagden in de hoofdzaak zullen hierna gezamenlijk RTL c.s. genoemd worden en afzonderlijk RTL, Blue Circle, [C] en [D]. 1. De procedure 1.1. Het verloop van de procedure blijkt uit: - de gelijkluidende dagvaardingen van 6 juli 2010 tevens houdende incidentele vordering tot het treffen van provisionele voorzieningen, met producties; - bij akte van depot van 16 juli 2010 is door [A] gedeponeerd een cd-rom met het opschrift: “Kat i/d Zak” 21-04-01. - de akte houdende rectificatie petitum uitsluitend ten aanzien van gedaagde sub IV; - de conclusie van antwoord in het incident van RTL en Blue Circle, met producties; - de conclusie van antwoord in het incident van [C]; - de conclusie van antwoord in het incident van [D]. 1.2. Ten slotte is vonnis bepaald in het incident. 2. De feiten in het incident 2.1. [A] is onder de naam [B] werkzaam als fotograaf. Hij biedt het concept “Making of a Model” aan. Dit concept houdt onder andere in dat modellen drie testshoots doen, een opleiding krijgen, dat de resultaten van testshoots worden besproken en dat voor de modellen een portfolio wordt samengesteld. Het concept is beschreven in een informatiefolder. 2.2. Deze informatiefolder vermeldt onder meer dat een testshoot EUR 300,- kost. Modellen kunnen kiezen om zich in te schrijven bij [E] Models. Zij betalen dan per testshoot EUR 150,-. De overige EUR 150,- wordt verrekend met opdrachten die het model eventueel krijgt via [E] Models. Wanneer het model hiertoe in twee jaar onvoldoende opdrachten krijgt dan wordt het openstaande bedrag kwijtgescholden. 2.3. [D] is een aspirant model dat het concept “Making of a Model” bij [A] heeft gevolgd. 2.4. [E] Models is een modellenbureau dat samenwerkt met [A]. 2.5. Blue Circle is een productiebedrijf dat tv-programma’s produceert, waaronder “Kat in de zak”. 2.6. “Kat in de zak” (hierna: het programma) is een tv-programma dat tracht kleine problemen op te lossen voor consumenten die deze in eerste instantie zelf niet hebben kunnen oplossen. Blue Circle produceert het programma voor RTL. [C] is presentator van het programma. 2.7. Op 13 april 2010 wordt [A] gefilmd door Blue Circle. De opnames worden gemaakt voor een aflevering van het programma (hierna: de aflevering). Voordat deze aflevering tot stand kwam is middels advertenties en promo’s op televisie een oproep aan consumenten gedaan om zich aan te melden voor het programma. [D] heeft RTL hiertoe benaderd. 2.8. De aflevering werd op 21 april 2010 op televisie uitgezonden door RTL. Ook kon de aflevering vervolgens via de website van RTL worden bekeken. Inmiddels is de aflevering niet meer via de site van RTL te bekijken. 2.9. [C] zegt in de aflevering onder andere het volgende: “Veel meisjes dromen ervan om een internationaal bekend fotomodel te worden en een leven vol glitter en glamour te leiden. Sommige modellenbureaus spelen handig in op die droom en kloppen die meisjes heel veel geld uit de zak zonder dat ze daar iets voor terug krijgen. Dat overkwam ook [D] (lees: [D]; rechtbank). [D] meldt zich aan bij [E] Models waar ze een glansrijke carričre tegemoet denkt te gaan als fashion-model. Er worden schitterende foto’s van haar gemaakt waar ze achteraf veel geld voor moet betalen. Tot overmaat van ramp worden haar foto’s zonder betaling en bovendien zonder toestemming gebruikt.” “En [B] is de fotograaf die samenwerkt met [E] Models. Het komt er dus op neer dat [D] bijna 900,- euro betaalt voor drie foto-shoots en een portfolio. Dat is een hoop geld. De opdrachten die ze erna krijgt zijn zogenaamde ervaringsopdrachten waar ze helemaal niets mee verdient. Bovendien worden haar foto’s voor commerciële doeleinden kennelijk gebruikt zonder haar toestemming. Reden genoeg voor De Kat om op onderzoek te gaan” “Het is het verhaal hier van [D]. Ja, die eigenlijk een soort van opgelicht is door [E] Models. In totaal heeft ze bijna 900,- euro moeten betalen voor foto’s die van haar gemaakt zijn,” “Deze mooie dame betaalt veel geld voor een paar foto’s en een portfolio maar krijgt daar uiteindelijk niets voor terug.” “Zij wil graag haar foto’s terug zodat ze niet meer zomaar gebruikt kunnen worden in reclame campagnes” “Feit is dat jullie een rot gevoel aan deze hele toestand hebben overgehouden. Bijna 900,- euro zijn kwijtgeraakt.” [D] zegt in de aflevering onder meer: “Toen het puntje bij paaltje kwam, toen mijn portfolio klaar lag om opgehaald te worden, kreeg ik bericht dat ik 305,- euro moest neertellen voor het portfolio. Ja serieus, dat meen ik echt. Dat is me niet van te voren verteld. Niet bij de eerste dag, gewoon echt serieus toen de portfolio klaar lag dat ik hem kon ophalen moest ik 305 euro betalen.” “En ik hoop gewoon voor heel veel meisjes dat ze dit zien en niet naar [E] Models gaan want wat zij ook zeggen en wat zij ook vinden je wordt gewoon erin geluisd vind ik” 2.10. Tijdens de aflevering vertelt een medewerkster van Paparazzi Models, een gerenommeerd modellenbureau, dat bij Paparazzi Models nooit voor een portfolio hoeft te worden betaald en dat modellen hiervoor ook nooit een geldbedrag zouden moeten betalen. 2.11. Op het einde van de aflevering zegt [C] tegen de directrice van [E] Models: “Goed om te horen dat jullie gewoon te vertrouwen zijn, want er zijn heel veel malafide bureautjes in deze business en we dachten even dat [E] Models ook zo was. Is niet zo, als ik het zo hoor.”

3. De vordering in het incident 3.1. [A] vordert, verkort weergegeven, hoofdelijke veroordeling van RTL c.s., bij vonnis uitvoerbaar bij voorraad, om binnen 24 uur na betekening van het vonnis: I. Elke openbaarmaking, verveelvoudiging en verspreiding van het portret van [A], alsmede van de aflevering, delen daarvan of beelden daaruit, alsook de door RTL c.s. bij de aflevering en/of artikel gebruikte begeleidende teksten, afbeeldingen, thumbnails en dergelijke met onmiddellijke ingang te staken en gestaakt te houden. II. Alle kopieën van de beelden met het portret van [A], zoals bedoeld onder I te verwijderen en verwijderd te houden van gegevensdragers waar deze door of namens RTL c.s. zijn opgeslagen. III. Schriftelijke opgave te doen aan de raadsman van [A] van alle partijen aan wie kopieën van de beelden van het programma met het portret van [A] zoals onder I bedoeld zijn overgedragen. IV. Een door de advocaat van [A] opgestelde rectificatietekst te publiceren op de homepage van de website www.rtl.nl. V. Binnen twee weken deze rectificatietekst tevens te doen voorlezen door [C] in het programma RTL Boulevard en in ditzelfde programma een positief item uit te zenden rondom de persoon van [A]. VI. [D] te gelasten een door de advocaat van [A] opgestelde brief, waarin zij spijt betuigt, te ondertekenen aan [A], RTL en Blue Circle te sturen. VII. Eén en ander op straffe van verbeurte van een dwangsom van EUR 10.000,- per dag of keer dat RTL c.s. in strijd handelt met vorenstaande. VIII. Tot betaling van een voorschot aan [A] op materiële en immateriële schade van EUR 95.000,- te vermeerderen met de wettelijke (handels-)rente vanaf de dag der dagvaarding tot de dag der algehele voldoening.

IX. De beslissing omtrent de proceskosten aan te houden tot de uitspraak in de hoofdzaak. 3.2. [A] voert hiertoe, kort gezegd, aan dat hij zonder zijn toestemming is gefilmd, dat de aflevering zonder zijn toestemming is uitgezonden en dat [A] in de aflevering ten onrechte in een kwaad daglicht wordt gesteld waardoor hij schade heeft geleden. 3.3. RTL c.s. voert verweer. Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover van belang, nader ingegaan.

4. De beoordeling in het incident 4.1. Ingevolge artikel 223 Rv kan iedere partij tijdens een aanhangig geding vorderen dat de rechtbank een voorlopige voorziening zal treffen voor de duur van het geding, mits deze samenhangt met de hoofdvordering en zich leent om als voorlopige voorziening gegeven te worden. Het algemene vereiste voor toewijsbaarheid van een dergelijke vordering, dat de eisende partij bij haar vordering belang heeft, gevoegd bij de beperkte werkingsduur van een provisionele voorziening op grond van artikel 223 Rv, leidt ertoe dat het belang bij de gevraagde voorziening dringend moet zijn in die zin dat van [A] niet kan worden gevergd dat hij de afloop van de procedure in de hoofdzaak afwacht. 4.2. Ten aanzien van de provisionele vorderingen genoemd onder 3.1. nummers II tot en met VII overweegt de rechtbank als volgt. [A] heeft ten aanzien van deze vorderingen geen spoedeisend belang gesteld. Zonder nadere toelichting, die ontbreekt, valt niet in te zien waarom sprake is van een spoedeisend karakter. Deze vorderingen zullen dan ook worden afgewezen. 4.3. Voor zover de vordering ziet op betaling van een voorschot op een mogelijke schadevergoeding (3.1. onder VIII) overweegt de rechtbank als volgt. Bij het bij voorlopige voorziening veroordelen tot betaling van een geldsom is terughoudendheid op zijn plaats. Daartoe moeten feiten en omstandigheden worden aangewezen die meebrengen dat een zodanige voorziening uit hoofde van onverwijlde spoed geboden is. Daarvan is voorshands niet gebleken. Ook deze vordering zal daarom worden afgewezen. 4.4. Ten aanzien van de vordering zoals weergegeven onder 3.1. nummer I geldt dat [C] en [D] niet openbaar hebben gemaakt en hierop geen invloed kunnen uitoefenen zodat deze vordering jegens hen dient te worden afgewezen. 4.5. Met betrekking tot de vordering nummer I (zie 3.1.) voor zover gericht tegen RTL en Blue Circle overweegt de rechtbank als volgt. Niet in geschil is dat [A] tijdens de aflevering herkenbaar in beeld is en dat sprake is van niet in opdracht van [A] gemaakte beelden. Evenmin in geschil is dat RTL de aflevering op diverse momenten openbaar heeft gemaakt. Op grond van artikel 21 Auteurswet (hierna: Aw) is openbaarmaking van een zonder toestemming van de geportretteerde gemaakt portret niet geoorloofd, voor zover een redelijk belang van de geportretteerde zich tegen openbaarmaking verzet. 4.6. Onder het redelijk belang van artikel 21 Aw valt onder andere de bescherming van de geportretteerde tegen inbreuken op zijn/haar recht op eerbiediging van zijn/haar persoonlijke levenssfeer. Of van een dergelijke inbreuk sprake is, hangt af van de omstandigheden van het geval, met name van de aard en de mate van intimiteit waarin de geportretteerde is afgebeeld. Ook het karakter van het beeldmateriaal en de context van de publicatie kunnen daarbij van belang zijn. Bovendien geldt dat de openbaarmaking in het onderhavige geval is aan te merken als een meningsuiting in de zin van artikel 10 lid 1 van het Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (hierna: EVRM). Een beperking van de vrijheid van meningsuiting is ingevolge artikel 10 lid 2 EVRM slechts toegestaan, indien die beperking bij wet is voorzien en noodzakelijk is in een democratische samenleving ter bescherming van de in artikel 10 lid 2 EVRM genoemde belangen, waaronder de bescherming van de goede naam of rechten van anderen. De beperking dient bovendien proportioneel te zijn. Bij de beantwoording van de vraag of aan deze voorwaarden is voldaan, dienen alle omstandigheden van het geval in ogenschouw te worden genomen. 4.7. De eerste vraag die gelet op het bovenstaande kader beantwoording behoeft, is of RTL en Blue Circle jegens [A] onrechtmatig hebben gehandeld. Dat is het geval indien de openbaarmaking van de aflevering door RTL is aan te merken als een inbreuk op de persoonlijke levenssfeer van [A]. Dat is voorshands oordelend het geval. De rechtbank overweegt in dit verband als volgt. 4.8. [A] is onverwachts gefilmd in zijn werkomgeving. Tijdens de aflevering is te zien dat [A] aangeeft dat hij niet instemt met het filmen. Op de vraag van [C] of hij [A] kan spreken zegt [A] letterlijk: “Ja ik heb het al gehoord, ik vind dit niks.” De aflevering is naar het oordeel van de rechtbank te suggestief en veroordelend van karakter. Zo wordt de suggestie gewekt dat [A] een “soort van oplichter is”. [E] Models is “wel gewoon te vertrouwen”. Bovendien blijken de verwijten die worden gemaakt niet juist. Zo wordt [A] beschuldigd van het onrechtmatig gebruiken van foto’s van [D] in een reclamecampagne terwijl hij die niet heeft gebruikt. Voorts geeft [D] in de aflevering aan (zie 2.9.) dat ze geheel onverwachts EUR 305,- heeft moeten betalen voor haar portfolio toen ze het portfolio kwam ophalen terwijl uit een overgelegd rekeningafschrift van [A] blijkt dat [D] ruim van te voren betaald heeft voor het portfolio. Ook wordt in de aflevering de suggestie gewekt dat [A] weigert foto’s van [D] af te geven. Uit de informatiefolder voor “Making of a Model” blijkt dat het model aan het eind van de rit een portfolio krijgt waarvoor in onderling overleg een selectie uit de genomen foto’s wordt gemaakt. Dat dit bij andere bureaus anders gaat mag zo zijn, maar laat onverlet dat voor [D] op basis van de overeenkomst duidelijk was wat ze zou krijgen, namelijk een selectie die in een portfolio zou worden neergelegd. Het is op die basis dat [D] met [A] in zee is gegaan. Tevens blijkt uit door [A] overgelegde e-mails dat hierover tussen partijen geen verschil van mening (meer) bestond. [D] heeft om 4 of 5 foto’s gevraagd, waarvoor ze bereid was te betalen. [A] heeft toegezegd dat dit mogelijk was waarna [D] vervolgens niets meer van zich heeft laten horen. Dit geheel van feiten en omstandigheden leidt tot het voorlopig oordeel dat sprake is van een aantasting van de persoonlijke levenssfeer van [A]. 4.9. De volgende vraag die beantwoording behoeft, is of een beperking van de vrijheid van meningsuiting noodzakelijk is ter bescherming van de privacybelangen van [A]. De rechtbank is van oordeel dat een beperking van de vrijheid van meningsuiting in het licht van alle feiten en omstandigheden noodzakelijk en proportioneel is. De rechtbank stelt daarbij het suggestieve en veroordelende karakter van de aflevering voorop. [A] wordt ten onrechte beschuldigd van het zonder toestemming gebruiken van foto’s in een reclamecampagne. Ook wordt ten onrechte het beeld geschetst dat [D] door [A] is opgelicht omdat zij geheel onverwachts EUR 305,- moest betalen voor haar portfolio. In de aflevering wordt naar voorlopig oordeel onnodig het beeld geschetst dat [A] er malafide praktijken op na houdt en dat hij een oplichter is. Hieraan kan niet afdoen dat, gelijk RTL c.s. stelt, de aflevering positief eindigt met de slotsom van Van der Voort zoals weergegeven onder 2.11. Dit betreft [E] Models en wekt nu juist de suggestie dat andere bureautjes (zoals [A]) malafide zijn. De provisionele vordering van [A] zal daarom voor wat betreft het met onmiddellijke ingang staken van elke openbaarmaking, verveelvoudiging en verspreiding van de aflevering, delen daarvan of beelden daaruit, worden toegewezen. 4.10. De rechtbank ziet aanleiding de gevorderde dwangsom te matigen in die zin dat RTL en Blue Circle hoofdelijk worden veroordeeld aan [A] te betalen een bedrag van EUR 5.000,- per dag dat zij in strijd handelen met het verbod tot openbaarmaking en verspreiding van de aflevering, delen daarvan en beelden daaruit en zal dit bedrag maximeren. 4.11. De rechtbank zal de beslissing omtrent de kosten van het incident aanhouden totdat in de hoofdzaak zal worden beslist.

5. De beslissing De rechtbank in het incident 5.1. veroordeelt RTL en Blue Circle voor de duur van het geding tot het met onmiddellijke ingang staken en gestaakt houden van elke openbaarmaking, verveelvoudiging en verspreiding van de aflevering, delen daarvan of beelden daaruit, 5.2. veroordeelt RTL en Blue Circle hoofdelijk om aan [A] te betalen een bedrag van EUR 5.000,- per dag met een maximum van EUR 100.000,- dat zij in strijd handelen met het verbod zoals hiervoor bepaald onder 5.1., 5.3. verklaart deze veroordelingen uitvoerbaar bij voorraad, 5.4. wijst af het meer of anders gevorderde, 5.5. houdt de beslissing omtrent de kosten van het incident aan, in de hoofdzaak 5.6. bepaalt dat de zaak weer op de rol zal komen van 17 november 2010 voor conclusie van antwoord aan de zijde van RTL c.s.

Dit vonnis is gewezen door mr. P.W. van Straalen en in het openbaar uitgesproken op 6 oktober 2010.?